همانطور که میدانید کاربرد شیشه در ساختمان بسیار مهم است. شیشه ها در اجزای داخلی و خارجی ساختمان ها نقش بسزایی دارند، لذا بهتر است که از نقش و کاربرد شیشه ها در ساختمان ها بیشتر بدانیم و از مزایا و معایب شیشه های بکار رفته در ساختمان آگاه تر شویم. در این مقاله ما شما را با مدل های مختلف شیشه در ساختمان، ویژگی ها، مزایا، معایب و راه کار های بهتر استفاده کردن شیشه در ساختمان آشنا میکنیم.

دیوار های شیشه ای در ساختمان

در هنگام طراحی دیوارها و اجزای شیشه ای داخل ساختمان شیوه ای که برای افزایش قابلیت تشخیص شیشه مورد استفاده قرار می گیرد باید دایمی باشد و به سادگی از بین نرود. برای مثال میتوان به روش هایی مانند حکاکی یا کنده کاری بر روی شیشه و یا استفاده از شیشه های رنگی اشاره کرد. طبق آیین نامه ADM بر روی تمامی دیوارهای شیشه ای باید الگویی حک شده باشد که حداقل از دوخط توپر یا دو خط شکسته در ارتفاع تقریبی ۸۵۰-۱۰۰۰mm و    ۱۴۰۰  -۱۶۰۰mm بالاتر از کف سالن تشکیل شده باشد. طرح ها و نقش های تکراری مورد استفاده بر روی شیشه ها نیز باید حداقل ۱۰۰mm و طرح های تزیینی و تبلیغاتی باید حداقل ۱۵۰mm ارتفاع داشته باشند.

بر مبنای نسخه اصلاح شده آیین نامه ADN که در ماه ژانویه سال ۲۰۰۶ منتشر شده است، علامت گذاری قسمتهای شیشه ای باید به گونه ای انجام شود که حداقل ده درصد از کل مساحت قابل رویت شیشه را تحت پوشش قرار دهد. ضمن آن که این علامت گذاری باید در فاصله ۱۶۰۰mm – ۸۵۰ از کف قرار داشته باشد. توجه داشته باشید که این توصیه با الزامات آیین نامه ADM مبنی بر قرارگیری خطوط علامت در دو ردیف متفاوت است. با این حال، رعایت این توصیه تضمین کننده آن خواهد بود که علامت های حک شده بر روی شیشه به اندازه کافی بزرگ بوده و در آن از نقش های بزرگی استفاده شده است که برای همگان قابل تشخیص باشد. علاوه بر آن توصیه میشود که برای علامت گذاری شیشه از یک نوار مات که حداقل ۴۰۰mm از زمین فاصله دارد استفاده شود.

علامت های مورد استفاده در زمینه های مختلف داخلی و خارجی به وضوح قابل رویت باشند و در شرایط آب و هوایی مقادیر مختلف روشنایی داخل و خارج محو نشوند. واقعیت آن است که دستیابی به هدف یاد شده با استفاده از یک ماده تک رنگ در عمل چندان ساده هم نیست. بنابراین استفاده از مواد دو رنگ اغلب به نتیجه مطلوب تری منتهی شده و قدرت تشخیص افراد را در زمینه های مختلف افزایش خواهد داد. توجه داشته باشید که علامت گذاری شیشه صرفا از طریق کنده کاری در همه شرایط امکان پذیر نیست. بنابراین در مواردی که شدت روشنایی محیط در دو سمت شیشه متفاوت و متغیر است، باید دقت بسیاری در هنگام علامت گذاری شیشه صورت گیرد. چرا که در چنین مواردی احتمال بروز مشکلاتی از قبیل بازتاب نور و یا خیره کردن چشم افراد بسیار زیاد است که موجب کاهش قدرت تشخیص افراد خواهد شد.

به عنوان روش های دیگر علامت گذاری شیشه ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

•  استفاده از مقاطع شیشه ای باریک با پهنای حداکثر ۴۰۰mm بین قاب ها
•  استفاده از مسیرهای افقی یا قاب های شیشه بین در فاصله ۶۰۰mm یا ۱۵۰۰mmبالاتر از کف
• استفاده از قاب های بزرگ برای درهای شیشه ای یکپارچه

در صورت استفاده از شیشه های یکپارچه قدی، هرگونه تغییری در هر یک از دو سمت شیشه میتواند قابلیت تشخیص شیشه توسط افراد را افزایش دهد و در صورتی که علامت گذاری آن به خوبی انجام گرفته باشد به عنوان یک عامل هشداردهنده مانع از نزدیک شدن بیش از حد افراد به شیشه مبشود.

در صورتی که در داخل ساختمان از شیشه های قدی بدون قاب استفاده شده باشد، به دلیل مشخص نبودن مرزهای شیشه، امکان اشتباه در ارزیابی اندازه و شکل شیشه بسیار زیاد خواهد بود. این مشکل را میتوان با استفاده از نوارهای مات در دورتادور شیشه و یا استفاده از نرده های محافظ برطرف نمود که در مورد اخیر این نرده ها به نوعی حفاظت از شیشه در برابر اصابت اشیایی مانند صندلی چرخدار یا چرخ های دستی نیز را انجام می دهند.

 خیره کنندگی شیشه ها در ساختمان

با وجود مزایایی از قبیل بهره گیری از نور طبیعی، تفکیک کردن فضای داخل و خارجی ساختمان بدون استفاده از دیوارهای حایل و غیره که به واسطه استفاده از شیشه در ساختمان ها عاید افراد میشود، به کارگیری شیشه و اجزای شیشه ای در ساختمانها معایبی را نیز به همراه دارد که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد. برای مثال یکی از مشکلات یاد شده خیره کنندگی نور است که ممکن است به صورت مستقیم و یا به واسطه بازتاب نور ایجاد شود.

درخشش بیش از حد نور موجب خیره شدن چشم می شود و بر روی دید افراد تاثیر نامطلوبی را بر جای میگذارد، چه بسا در برخی موارد به کلی دید افراد را کور نموده و یا موجبات ناراحتی آنها را فراهم می آورد. مشکلات یاد شده ممکن است به صورت همزمان و یا مجزا برای افراد رخ دهد. در هر صورت، درخشش بیش از حد نور و خیره کنندگی آن موجب ایجاد احساس ناخوشایند در افراد می شود و به واسطه تاثیر نامطلوبی که بر دید میگذارد یکی از دلایل بروز حادثه باشد.

خیره شدن چشم ها یکی از مشکلاتی است که در اثر انتشار پرتوهای نور پراکنده در چشم به وجود می آید. خیره کنندگی در واقع نتیجه تضاد بیش از حد شدت روشنایی است. این مشکل با افزایش سن افراد حادتر می شود. افرادی که با بیماری هایی نظیر آب مروارید دست به گریبانند بیشتر از این مشکل رنج میبرند. متداول ترین علت خیره شدن چشم افراد در داخل ساختمان مشاهده خورشید و آسمان از طریق پنجره است. این مشکل به ویژه در مواقعی رخ میدهد که شدت روشنایی در منطقه ای که در نزدیکی خط دید فرد قرار دارد، بسیار بیشتر از شدت روشنایی منطقه ای باشد که فرد به آن چشم دوخته است. برای مثال اشیایی که از طریق یک پنجره درخشان و یا پنجره ای که در انتهای راهرو قرار دارد رویت می شوند، اغلب موجب خیره شدن چشم ها می شوند. خیره شدن چشم ها موجب میشود تا اشیا به صورت سایه روشن و یا شبح به نظر برسند و جزییات آنها برای ناراحتی ناشی از خیره شدن چشم ها اغلب در مواقعی افراد را دچار مشکل میکند که شدت روشنایی در منطقه دید بیش از حد معمول باشد برای مثال میتوان به مواقعی اشاره فرد قابل تشخیص نباشد. مستقیما با یک سطح رنگی شفاف که در نزدیکی میدان دید فرد قرار داد برخورد میکند کرد که در آن فرد از طریق پنجره به خورشید نگاه مـی کند و یا در مواقعی که نور خورشید مستقیما با یک سطح رنگی شفاف که در نزدیکی میدان دید فرد قرار دارد برخورد می کند.

بنابراین پنجره های جنوبی ساختمان و یا پنجره هایی که به سمت جنوب غرب باز میشوند بیشترین احتمال خیره کردن چشم افراد را به همراه دارند این مشکل در مواقعی که فرد از پشت پنجره به آسمان ابری نگاه میکند نیز بسیار شایع است.

بنابراین به منظور جلوگیری از بروز مشکلاتی نظیر خیره شدن چشم افراد، در هنگام طراحی پنجره های انتهای راهروها، پنجره های راه پله ها، پنجره های پیشخوان و بخش پذیرش محل قرارگیری صندلی ها و سایر مکان هایی که دیدن افراد یا اشیا با تمام جزییات از اهمیت بالایی برخوردار است باید با دقت زیادی انتخاب شود شیشه هایی که با اسید کنده کاری شده اند و یا بر روی آنها نقش و نگارهای مختلف حک شده است به دلیل پخش کردن نور یکی دیگر از منابع بروز این مشکل به شمار میروند.

رعایت نکات زیر میتواند تا حد زیادی احتمال بروز مشکلاتی مانند خیره شدن چشم را کاهش دهد:

به حداقل رساندن تضاد رنگ بین محل قرارگیری شیشه ، دیوارها و کف طبقات مجاور به آن. آرایش فضای داخل ساختمان به گونه ای که تصویر مستقیم آسمان که از طریق پنجره یا دیوارهای شیشه ای قابل رویت است مستقیما در میدان دید فرد یا اشیای خاص قرار نگیرد.

پوشاندن قسمت های شیشه ای درها و پنجره ها با استفاده از پرده، کرکره و یا سایبان البته در این صورت، مقدار نور طبیعی ورودی به ساختمان نیز به همان نسبت کاهش پیدا می کند. توجه داشته باشید که پرده ها و سایبان هایی که در داخل ساختمان نصب میشوند صرفا موجب کاهش اثر خیره کنندگی نور خورشید می شوند. در حالی که سایبان ها یا کرکره های خارجی علاوه بر کاهش اثر خیره کنندگی خورشید، بهره گرمایی آن را نیز کاهش میدهند. ضمن آن که در چنین مواردی ملاحظاتی از قبیل نحوه استفاده، تمیزکردن و نگهداری از پرده، کرکره یا سایبان مورد استفاده نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

• خودداری از به کارگیری سطوح آینه ای و براق در مجاورت پنجره های ساختمان
• استفاده از شیشه های مات یا تیره در درها و پنجره هایی که با خارج ساختمان در ارتباط است. البته در چنین مواردی بسته به میزان تیرگی شیشه مورد استفاده باید ملاحظات انتقال حرارت، وضعیت روشنایی داخل ساختمان و بهره گرمایی خورشید نیز در نظر گرفته شود.
• استفاده از شیشه های رفلکس که بخشی از نور خورشید را منعکس میکنند. البته در صورت استفاده از این شیشه ها باید ملاحظات بازتاب نور در فضای خارج ساختمان نیزمورد ارزیابی قرار گیرد.
• استفاده از شیشه های جاذب نور که بخشی از نور خورشید را به خود جذب نموده واجازه عبور به آن را نمیدهند.
• استفاده از نوارهای ضد درخشندگی بخشی که نور خورشید را بازتابانده و یا به خود جذب می کند.
• استفاده از شیشه های مشبک.
• کاهش تضاد شدت نور بین بخشی از آسمان که از طریق پنجره قابل رویت است و دیوارهای مجاور به آن از طریق به کارگیری نورهای رنگی و انتشار آن ها.
• استفاده از میله های شیشه های باریک و بلند و تیرهای افقی که قابلیت بازتاب بالایی دارند.

بازتاب نور و جلوگیری از آن

شیشه یا تمام اشیای مانند آن، در شرایط مختلف قابلیت بازتاب نور را دارند که این مساله برخی افراد را با مشکلاتی از قبیل سردرگمی و اختلال حواس مواجه می کند. در مواقعی که شدت نور در دو طرف شیشه اختلاف چشمگیری داشته باشد، اگر نور بر یک شیشه دودی یا شیشه تخت بتابد که در یک زمینه تیره قرار گرفته است، بخش عمده ای ازاین نور پس از برخورد با سطح شیشه بازتابانده میشود. یکی از مهمترین عواملی که درصد بازتاب نور را مشخص میکند، زاویه شیشه نسبت به محل قرارگیری منبع نورانی است که میتواند موجب کاهش یا افزایش درصد نور بازتابیده شده شود. در مواردی که بازتاب نور با شکل گیری یک تصویر بر روی شیشه همراه است، امکان رویت آن سوی شیشه و مشاهده اشیا و افرادی که در آن سمت شیشه قرار دارند بسیار دشوار میشود. مشکل بازتاب نور در ساختمان های با نمای شیشه ای که در سطح زمین قرار دارند بیشتر خودنمایی می کند. بنابراین در هنگام طراحی این دسته از ساختمان ها باید توجه بیشتری به نحوه طراحی معماری ساختمان و چگونگی قرارگیری پنجره ها در نمای ساختمان صورت گیرد.

با رعایت نکات زیر میتوان به میزان قابل توجهی از بازتاب نور بر روی شیشه ها جلوگیری کرد:

• شیشه ها را باید به گونه ای قرار داد که تحت هیچ شرایطی در زمینه تیره قرارنگیرند.
• استفاده از شیشه در مقابل پنجره های ساختمان یکی دیگر از مسایلی است که باید از آن اجتناب نمود.
• تنظیم شدت روشنایی محیط در هر دو سمت شیشه موجب میشود که اختلاف شدت روشنایی طرفین آن به حداقل کاهش پیدا کند. به این ترتیب مشکل بازتاب نور به میزان زیادی برطرف شود.
• استفاده از شیشه های دودی در مکان هایی که امکان تبدیل شدن شیشه به آینه برای افرادی که در مجاورت شیشه قرار دارند وجود ندارد.
• به حداقل رساندن سطح بازتاب نور استفاده از سطوح مات در اولویت قرار دارد.

در تیغه ها یا مکان هایی مانند سرسرای ساختمان ها که بخش وسیعی از آن با شیشه پوشیده شده است، امکان بازتاب نور و ایجاد سایه بر روی کف سالن بسیار زیاد است. این مشکل به ویژه در مواردی که از نورهای رنگی یا درخشان استفاده میشود بیشتر خودنمایی میکند. گاهی اوقات بازتاب نور به صورت نوارهای روشن و تاریک نمود پیدا کند که ممکن است این نوارها با پله اشتباه گرفته شوند. چنین مشکلاتی را میتوان با استفاده از رنگ های مات در کف ساختمان به میزان زیادی کاهش داد و یا به طور کامل برطرف نمود.

 

خاصیت شیشه در محیط ساختمان از نظر انتشار صوت

شیشه ماده سختی است که قابلیت چندان بالایی در جذب امواج صوتی منتشر شده در محیط ندارد. بنابراین شیشه معمولا ماده مناسبی برای عایق کاری صوتی ساختمان به شمار نمی رود. هنگامی که در قسمت های مختلف ساختمانی مانند دیوارها، سقف، کف و یا پله ها از شیشه استفاده میشود، احتمال انتقال سر و صدا و یا بازتاب امواج صوتی و تاثیر نامطلوب آن بر محیط داخل ساختمان افزایش پیدا می کند. به طوری که گاهی اوقات با افزایش شدت سر و صدا امکان صحبت کردن افراد با یکدیگر و تشخیص دادن مسیر صدا بسیار دشوار خواهد شد. به طور ایده آل، به منظور فراهم کردن محیطی مناسب برای برقراری ارتباط و صحبت کردن، محیط داخل ساختمان ترجیحا باید ساکت باشد. علاوه بر آن وضعیت بازتاب صدا در داخل ساختمان باید به قدری ناچیز باشد که افراد به راحتی قادر به شنیدن صدای یکدیگر باشند.

در هنگام طراحی پارتیشن های داخلی یا ساختمان هایی که بخش وسیعی از قسمت های خارجی آنها از شیشه ساخته شده است، استفاده از عایق های صوتی به منظور جلوگیری از ورود سر و صدای خارجی و یا سر و صدای مکان های مجاور به قسمت های داخلی ضروری است، به طوری که شدت صوت زمینه از محدوده قابل قبول فراتر نرود. عایق کاری مورد نیاز برای شیشه های ساختمان به عوامل متعددی از قبیل جرم صفحات شیشه، اختلاف ضخامت، فاصله بین جدارها و گازی که برای پر کردن فاصله بین آنها مورد استفاده قرار میگیرد بستگی خواهد داشت. ضمن آن که موازی بودن یا نبودن صفحات شیشه ای نیز نقش موثری بر نحوه انتقال امواج صوتی از طریق شیشه بر جای خواهد گذاشت.

استفاده از رزین های مخصوص یا شیشه های لایه لایه نوع PVB نیز یکی دیگر از راهکارهای جلوگیری از انتقال صوت در داخل ساختمان به شمار میرود. در مواقعی که در دیوارها، سقفها و یا کف طبقات ساختمان نیز از شیشه استفاده شده باشد، در کنار آن باید، یک ماده نرم که قابلیت خوبی در جذب ارتعاشات داشته باشد نیز به کار گرفته شود. بدین ترتیب بخش عمده ای از امواج صوتی منتشر شده توسط این ماده جذب میشود و مشکلاتی از قبیل پژواک به حداقل کاهش پیدا میکند.

صدای قدم زدن افراد بر روی کف طبقات و یا پله های شیشه ای یکی از منابع تولید سر و صدا در داخل ساختمان به شمار میرود. بنابراین در هنگام طراحی ساختمان باید تمهیداتی اندیشیده شود که این سر و صدا به قسمت های مجاور ساختمان و بخشهایی که حفظ سکوت در آنها مهم است منتقل نشود.

تامین شرایط آسایش روحی افراد

همان طور که گفته شد در اجزای شیشه ای ساختمان به دلیل بازتاب نور، خیره کنندگی، مشخص نبودن مرزها احتمال ایجاد مشکلاتی از قبیل سردرگمی و یا گمراه شدن افراد افزایش می یابد.

در مواردی که در فاصله بین کف تا سقف طبقات از شیشه های یکپارچه استفاده شده است، شفاف بودن زمینه شیشه و مشخص نبودن مرزهای آن میتواند موجب ایجاد سردرگمی و در برخی موارد حتی موجب وحشت افراد شود. بنابراین به منظور به حداقل رساندن احتمال بروز چنین مشکلاتی، در پیرامون اجزای شیشه ای ساختمان باید از حفاظ های فیزیکی مناسب استفاده شود. این حفاظ ها علاوه بر حفاظت فیزیکی از شیشه ها و کاهش احتمال بروز حوادث، از گمراه شدن افراد در داخل ساختمان نیز جلوگیری به عمل می آورند.

کاربرد شیشه در پنجره های ساختمان

پنجره ها یکی از اجزای جدایی ناپذیر تمامی ساختمان ها به شمار میروند. به طور کلی در کاربرد شیشه در ساختمان  یکی از مهمترین اهداف طراحی پنجره در ساختمان ها، استفاده از نور و تهویه طبیعی است. ضمن آن که پنجره در واقع پل ارتباطی افراد با فضای خارج از ساختمان است و آنها را از یک فضای محبوس و بسته دور نگه میدارد. در ساختمان ها از انواع مختلف پنجره استفاده میشود که گستره کاربرد آن از پنجره های گرد و کوچک تا پنجره های سرتاسری بسیار بزرگ متغیر است. پنجره های سرتاسری در ادامه همین مقاله در مبحث دیوارهای شیشه ای مورد بررسی قرار میگیرند.

به طور کلی افراد ترجیح میدهند هنگامی که در مقابل پنجره می ایستند، نمای وسیعی از محیط اطراف را مشاهده کنند و حتی الامکان مانعی دید آنها را محدود نکند. بنابراین رعایت این مساله موجب تغییر در ارتفاع تاقچه جلوی پنجره، پهنای تیرهای افقی آن و تغییر در موقعیت افقی تاقچه میشود. از طرفی برای آن که افراد قادر باشند در حالت نشسته نیز چشم انداز مناسبی از محیط خارج ساختمان را نظاره کنند، ارتفاع تاقچه جلوی پنجره باید به اندازه ای کاهش داده شود که ضمن تامین چشم انداز مورد نظر، الزامات ایمنی ساختمان نیز تامین گردد.

• هنگامی که پنجره بسته است ، خط شیشه در تاقچه جلوی پنجره نباید بیش از ۹۰۰mm بالاتر از سطح زمین قرار داشته باشد. هیچ یک از تیرهای افقی پنجره نیز نباید در فاصله ۹۰۰-۱۲۰۰mm از سطح زمین قرار گیرد.
• سایر ملاحظاتی که باید هنگام طراحی کاربردی پنجره های شیشه ای ساختمان در نظر گرفته شوند عبارتند از:
• تمامی پنجره هایی که فاصله آنها از کف کمتر از ۸۰۰mm است باید از شیشه های ایمنی ساخته شده باشند و یا مجهز به نرده های محافظ دائمی باشند
• به منظور جلوگیری از انتشار نور خیره کننده در داخل ساختمان ها، محل و چگونگی قرار گیری پنجره های ساختمان در مقایسه با مسیرهای داخلی و موقعیت هر یک از اتاق ها باید در هنگام طراحی ساختمان مورد ارزیابی قرار گیرد.

 

پارتیشن ها و دیوارهای شیشه ای

دیوارهای شیشه ای کاربردهای گسترده ای در ساختمان ها دارند . به طوری که گاهی اوقات از آنها در فضاهای خارجی ساختمان و به عنوان اعضایی که هیچ باری را تحمل نمی کنند، استفاده میشود. گاهی اوقات نیز از آن ها در نقش تیغه ها، صفحات و یا تیرهای حمل بار استفاده می شود. در قسمت های داخلی ساختمان نیز برای افزایش میزان بهره وری از نور طبیعی از این نوع دیوارها بهره گرفته میشود. در برخی کاربردها از دیوارهای شیشه ای به عنوان درب ورودی ساختمان استفاده می شود.

گاهی اوقات نیز این دیوارها به صورت شیب دار با زاویه ۱۵ درجه یا بیشتر نسبت به راستای قائم در قسمتهای خارجی ساختمان قرار داده میشوند. دیوارهای شیشه ای همچنین با استفاده از بلوک های شیشه ای با قابلیت تحمل بارگذاری نیز ساخته می شوند. با استفاده از این شیشه ها ضمن بهره گیری از نور طبیعی در داخل ساختمان، حریم خصوصی افراد نیز محفوظ باقی میماند.

معیارهایی که باید در هنگام طراحی پارتیشین ها و دیوارهای شیشه ای رعایت شوند رامی توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• در مکان های بحرانی ساختمان و قسمت هایی که ارتفاع اجزای شیشه ای از کف بیش از ۸۰۰mm نیست، بررسی کاربردی مقاومت شیشه ساختمان در برابر برخورد احتمالی افراد یا اشیا بسیار مهم است. تنها استثنا مربوط به مکان هایی مانند: بخش های اداری، کارخانجات فروشگاه ها و اماکن عمومی است که با وجود استفاده از شیشه های بزرگ تمامی لبه های آنها با استفاده از تکیه گاه های مختلف در محل خود محکم می شوند.
• قابلیت دید و تشخیص محل قرارگیری شیشه باید برای تمامی افراد وجود داشته باشد. دست یابی به این هدف با استفاده از علامت گذاری قسمت های مختلف شیشه  و نماشویی شیشه میسرخواهد بود.
• مسایلی از قبیل خیره کنندگی نور خورشید به ویژه در مواردی که از دیوارهای شیشه ای خارجی استفاده می شود از اهمیت بالایی برخوردار است. چراکه در چنین مواردی زمینه شیشه همان آسمان است و احتمال خیره کنندگی نور افزایش مییابد.
• بازتاب نور به ویژه در مواقعی که از شیشه های دودی استفاده میشود و یا کاربردهایی که در آنها دیوارها و پارتیشن های شیشه ای در مجاورت یک زمینه تیره قرار می گیرند، باید در هنگام طراحی ساختمان و اجزای شیشه ای آن در نظر گرفته شود.
• در مواقعی که بخش وسیعی از نمای خارج ساختمان شیشه ای است، بررسی وضعیت انتقال امواج صوتی از خارج به داخل ساختمان و مشکلاتی از قبیل ایجاد پژواک باید با استفاده هوشمندانه از عایقهای صوتی در نمای خارجی ساختمان به حداقل کاهش یابد.

 پنجره های سقفی و سقف های شیشه ای

در حال حاضر استفاده از پنجره های سقفی و سقف های شیشه ای در طراحی ساختمان های اداری فروشگاه ها هتل ها و سایر اماکن عمومی روز به روز در حال افزایش است. با استفاده از پنجره های سقفی امکان بهره برداری از حداکثر روشنایی طبیعی فراهم خواهد شد. از طرفی پنجره های سقفی یا پشت بامی میتوانند یکی از منابع ایجاد انتشارنور خیره کننده در داخل ساختمان باشند. ضمن آن که در صورت استفاده از آنها احتمال بازتاب نور، ایجاد سایه بر روی دیوارها و کف نیز افزایش پیدا میکند. برای مثال اگر کف اتاق رنگ روشن و براقی داشته باشد، با بازتاب نور خورشید بر روی آن، الگوهای گمراه کننده ای از خطوط رنگی بر روی کف اتاق ایجاد می شود که ممکن است به صورت پله دیده شوند. بنابراین به منظور به حداقل رساندن احتمال بروز چنین مشکلاتی استفاده از مواد ماتی که بازتاب نور را به خوبی ندارند میتواند یکی از راه حل ها باشد. حتی در صورت لزوم میتوان از انواع مختلف پرده ها یا سایبان هایی که بدین منظور طراحی و ساخته می شوند استفاده کرد.

به طور معمول، پنجره های سقفی به گونه ای طراحی و ساخته میشوند که در دسترس عموم نباشد. معیارهای طراحی این نوع پنجره ها تا حد زیادی همانند معیارهای طراحی کف های شیشه ای است.

ورودی ها و درهای شیشه ای ساختمان

در حال حاضر درهای ورود و خروج بسیاری ساختمان های عمومی از جنس شیشه ساخته میشوند که از مزایای کاربردی آن میتوان به استفاده از نور طبیعی، افزایش دید افراد در هنگام ورود و خروج و ارتباط بیشتر قسمت های داخلی و خارجی ساختمان اشاره کرد. افزایش قابلیت دید افراد در قسمت های داخلی و خارجی ساختمان به ویژه در ساختمان های عمومی به دلیل افزایش قدرت افراد در پیدا کردن مسیر و افزایش ضریب امنیت ساختمان همواره به عنوان یک مزیت مطرح است.

درهای ورودی و سرسرای ساختمان در واقع یک منطقه گذار بین محیط خارج و فضای داخل ساختمان به شمار میروند. بنابراین در ساختمان هایی که اجزای شیشه ای بیشتری دارند، احتمال سر در گم شدن افراد و برهم خوردن حواس آنها در هنگام ورود به ساختمان بسیار زیاد است. چنین مشکلاتی اغلب در مواقعی که نور خورشید مستقیما وارد ساختمان میشود یا از سطوح پیرامونی ساختمان بازتابیده میشود شدید ترخواهد شد.

• استفاده از شیشه در ورودی و سرسرای ساختمان باید به گونه ای انجام گیرد که با افزایش قابلیت دید افراد همراه باشد البته در هنگام طراحی باید به این مساله دقت شود که آرایش ورودی ساختمان نباید موجب بازتاب نور و برهم زدن حواس افراد شود.

• در هنگام طراحی دیوارهای شیشه ای در ورودی ساختمان ها نیز ملاحظات و معیارهای طراحی درهای ورودی که در بالا مورد اشاره قرار گرفت باید رعایت شود.
• کلیه درهای شیشه ای مورد استفاده در ساختمان ها باید به وضوح قابل رویت بوده و به راحتی از سایر اجزای ساختمان قابل تشخیص باشند. در مواردی که درب شیشه ای زیر مجموعه ای از یک دیوار تمام شیشه ای است مرز مشترک دیوار و درب شیشه ای باید برای تمامی افراد قابل تشخیص باشد این تمایز را میتوان با استفاده از قاب در دورتادور درب شیشه ای، استفاده از دستگیره های بزرگ بر روی درب، تغییر الگوی تزیین، اندازه و یا رنگ درب و دیوار ایجاد کرد.
• در صورت استفاده از درهای شیشه ای در ساختمان ها مرز جداکننده درب و دیوار مجاور به آن باید به وضوح قابل تشخیص باشد. دست یابی به این مهم با استفاده از روش های مختلفی که در قسمت های قبل بدان اشاره شد امکان پذیر است.
• طبق آیین نامه ADN در صورت استفاده از درب های شیشه ای در داخل ساختمان ها به منظور ایجاد تمایز بین این درها و دیوارهای مجاور میتوان از روشهای مختلفی مانند استفاده از قاب، نوارهای افقی برای علامت گذاری نصب دستگیره های بزرگ بر روی در و یا نوارهای تیره به عرض حداقل ۲۵mm در قسمت فوقانی و هر دو سمت در استفاده کرد.
• قسمت های شیشه ای که در فاصله ۳۰۰mm از لبه درب قرار گرفته اند و فاصله تمام یا بخشی از آنها از کف کمتر از ۱۵۰۰mm است جزء نقاط بحرانی ساختمان تلقی می شوند که در آنها استفاده از شیشه های ایمنی یا حفاظ های فیزیکی به منظور جلوگیری از برخورد افراد یا اشیا با شیشه الزامی است.
• در شرایط ایده آل کاربرد شیشه در ساختمان به منظور جلوگیری از ایجاد حادثه یا صدمه دیدن شیشه به واسطه برخورد اشیایی مانند صندلی چرخدار یا چرخ دستی تمامی درهای شیشه ای ساختمان ها در فاصله کمتر از ۴۰۰mm از کف باید مجهز به حفاظ های فیزیکی باشند.
• استفاده از درهای تمام شیشه ای بدون قاب به دلیل عدم امکان تشخیص آنها در میان دیوارها و سایر اجزای شیشه ای مجاور و خطراتی که ممکن است در اثر برخورد افراد یا اشیا با لبه این درها ایجاد شود به هیچ وجه توصیه نمیشود. بنابراین در صورت استفاده از چنین درهایی در داخل ساختمان قابلیت تمایز این درها و ایمنی داخلی ساختمان را می توان با افزودن حفاظ های فیزیکی و علامت گذاری لبه های در با استفاده از نوارهای تیره افزایش داد.
• در صورت استفاده از درهای شیشه ای بدون قاب و لولا شده در داخل ساختمان، به منظور کاهش ریسک و افزایش ضریب ایمنی افراد در مواقعی که در باز است، باید ازنرده های محافظ استفاده شود.
• لبه ها، قسمت فوقانی و هر دو سمت درهای شیشه ای باید به وضوح برای تمامی افراد قابل تشخیص باشند. به منظور دستیابی به این هدف میتوان در لبه درهای شیشه ای از نوارهای تیره رنگ با پهنای حداقل ۲۵mm استفاده کرد که باید به صورت دائمی به آن چسبانده شوند.

علاوه بر موضوعاتی که در این قسمت به آنها اشاره شد، در هنگام طراحی درها و دیوارهای شیشه ای باید به موارد دیگری از قبیل بازتاب آزاردهنده نور و انتشار نور خیره کننده در فضای داخل ساختمان نیز توجه کرد.

نرده ها و حفاظ های فیزیکی

در کاربرد شیشه در ساختمان نرده ها و حفاظ های فیزیکی معمولا برای محدود کردن مسیر حرکت افراد و یا محافظت از آنها در قسمت هایی از ساختمان مانند بالکن، پله ها، رمپ ها و یا قسمت هایی از بام ساختمان مورد استفاده قرار میگیرند. به کارگیری نرده ها و حفاظ های فیزیکی در قسمت هایی از ساختمان های غیر مسکونی که تغییر ارتفاع ناگهانی بیش از ۳۸۰mm رخ میدهد، الزامی است.

یکی دیگر از مزایای کاربرد شیشه در ساختمان این است که شیشه از جمله موادی است که استفاده از آن به عنوان یکی از اجزای نرده ها یا حفاظ های فیزیکی نیز امکان پذیر است. برای مثال میتوان از شیشه در پلکان ساختمان و یا دیوار محافظی که تمامی فضای کف تا سقف را می پوشاند استفاده کرد.

در راه پله های ساختمان نیز میتوان از شیشه به صورت نوارهای باریکی که در میان یک قاب اصلی قرار گرفته اند استفاده کرد. در چنین کاربردهای تمامی بارهای وارده توسط قاب اصلی که در پیرامون شیشه قرار گرفته است تحمل می شود. قاب هایی که در این گونه موارد مورد استفاده قرار میگیرند، معمولا از جنس چوب یا فلز ساخته می شوند. علاوه بر آن، به دلیل تضاد قابل توجهی که این قاب ها با محیط پیرامون دارد، به راحتی توسط اکثر افراد قابل تشخیص است.

بنابراین موقعیت و ساختار نرده ها و حفاظ های فیزیکی بر مبنای همین قاب های فلزی یا چوبی تعیین میشود. به منظور بهبود بخشیدن قابلیت تشخیص نوارهای شیشه ای یاد شده در محیط پیرامون آنها میتوان از شیشه های دودی یا حکاکی شده نیز استفاده کرد.

تفاوتی که نرده های مستقل با سایر نرده های محافظ دارند آن است که در این نرده ها از هیچ تکیه گاهی به عنوان چهارچوب اصلی استفاده نمیشود. در چنین مواردی انتهای زیرین شیشه بر روی سازه ساختمان ثابت نگه داشته می شود و در قسمت فوقانی آن نیز نرده های محافظ نصب میگردد. در چنین کاربردهایی، شیشه به عنوان یک حفاظ فیزیکی مورد استفاده قرار می گیرد و باید توانایی تحمل بارهای طراحی را داشته باشد. نرده های مستقل اغلب به منظور ایجاد فضایی دلباز و عاری از محدودیت و برای به حداقل رساندن موانعی که در میدان دید افراد قرار دارد طراحی و ساخته میشوند. البته دست یابی به اهداف یاد شده از سوی دیگر با کاهش امنیت خاطر در برخی دیگر از افراد داخل ساختمان همراه خواهد بود.

به طور کلی در کاربرد شیشه در ساختمان بررسی مناسب یا نامناسب بودن این شیوه طراحی در یک ساختمان به عوامل متعددی از قبیل کاربری ساختمان، افرادی که در داخل ساختمان تردد دارند و محیطی که قرار است که از چنین حفاظ هایی استفاده شود بستگی خواهد داشت. یکی از راه کارهایی که برای افزایش امنیت خاطر افراد مناسب است به کارگیری شیشه ها مات یا دودی به جای شیشه های شفاف است. چراکه به کارگیری این شیشه ها از نظر روانی این احساس را در افراد ایجاد می کند که این حفاظ ها استحکام و مقاومت بالاتری دارند.

نرده ها و حفاظ های یکپارچه بین کف تا سقف را میتوان به صورت تمام شیشه ای و یا به گونه ای که بخشی از آن شیشه ای باشد طراحی کرد. همچنین در کنار این حفاظ ها می توان از پنجره های سرتاسری یا دیوارهای شیشه ای که تمام یا بخشی از آنها توسط قاب و یا تکیه گاه های محافظ در محل خود ثابت شده است استفاده کرد.

• در صورتی که در نرده ها و حفاظ های فیزیکی داخل ساختمان از شیشه استفاده شود، این شیشه باید توانایی مقاومت در برابر برخوردهای احتمالی افراد یا اشیای مختلف را داشته باشد.
• هیچ یک از قسمت های نرده ها و حفاظ هایی فیزیکی نباید شامل لبه های تیز یا برآمده باشد. همچنین لبه تمامی صفحات شیشه ای باید به خوبی مورد محافظت قرار گرفته و با استفاده از نوارهای رنگی علامت گذاری شود تا مرزهای آن به وضوح برای تمامی افرادقابل تشخیص باشد.
• در مکان هایی که تغییر ناگهانی ارتفاع ممکن است موجب مضطرب شدن یاسردرگمی افرادشود، برای جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی بهتر است از شیشه های مات یا دودی استفاده شود.
• به کارگیری روش هایی مانند تغییر رنگ یا تغییر الگوی تزیین کف طبقات از جمله راهکارهایی به شمار میرود که میتوان از آن برای جلب توجه افراد و افزایش قابلیت تمایزحفاظ های فیزیکی استفاده کرد.

 

کاربرد شیشه در کف طبقات

به عنوان یک نمونه از کاربردهای شیشه در کف طبقات ساختمان میتوان به تیغه های شیشه ای قرار گرفته در میان قاب های فولادی اشاره کرد. در حال حاضر این شیوه در بسیاری از ساختمان های اداری رستوران ها و سایر اماکن عمومی مورد استفاده قرار میگیرد. در برخی کاربردها نیز از بلوک های شیشه ای یا لنزهایی استفاده میشود که در میان صفحات بتنی کف قرار داده می شوند.

هدف از کاربرد شیشه در ساختمان و بکارگیری شیشه در کف طبقات و بام ساختمان ها، بهره گرفتن از نور طبیعی در قسمت های داخلی ساختمان است. یکی دیگر از مزایای استفاده از شیشه در قسمت های یاد شده محافظت از اجزای مصنوعی موجود در ساختمان است. به عنوان نمونه میتوان به موزاییک ها، بلوک های معرق کاری شده و کلیه مصنوعات قدیمی که از ارزش تاریخی بالایی برخوردارند اشاره کرد. بدین ترتیب ضمن محافظت از اشیای یاد شده در برابر عوامل خارجی، امکان رویت آنها از پشت جداره شیشه ای به طور مطلوبی میسرخواهد بود.

استفاده از شیشه در کف طبقات اغلب اوقات موجب افزایش استرس و اضطراب افراد خواهد شد که با استفاده از شیشه های دودی یا مات میتوان احتمال بروز این مشکل را کاهش داد. چراکه باورعامه مردم این است که شیشه توانایی تحمل وزن آنها را ندارد و بسیاری از افراد نیز تصور میکنند شیشه همواره سطح لغزنده ای دارد که میتواند موجب ایجاد خطر برای آنها شود. یکی دیگر از مشکلاتی که در هنگام استفاده از شیشه در طبقات با آن روبرو هستیم، احتمال سردرگم شدن افراد، ایجاد دلهره و گمراه شدن آنها در پیدا کردن مسیر صحیح است. چنین مشکلاتی به ویژه در مواردی که تغییر ناگهانی در ارتفاع کف سالن ایجاد میشود بیشتر خودنمایی میکند. به همین دلیل است که در صورت استفاده از شیشه های شفاف به جای شیشه های مات و تیره برخی از افراد دچارمشکل خواهند شد.

در کاربرد شیشه در ساختمان و در مواردی که از شیشه در قسمت کف یا بام ساختمان استفاده می شود، به منظور رعایت حق انتخاب افراد و نیز انعطاف پذیری ساختمان در شرایط مختلف، علاوه بر مسیرهای متداولی که در آن ها از طرح های نوین استفاده شده است، باید مسیرهای جایگزین با ساختار سنتی نیز در داخل ساختمان در نظر گرفته شود. در نظر گرفتن نرده های محافظ در قسمت هایی از ساختمان که در کف آن از بلوک های شیشه ای استفاده شده است، یکی از راهکارهایی به شمار میرود که امنیت خاطر بسیاری از افراد را به میزان چشمگیری افزایش میدهد.

کاهش میزان شفافیت شیشه های مورد استفاده در کف طبقات و گرایش به استفاده از شیشه های مات و دودی، احتمال سردرگمی و یا ایجاد استرس در افراد را به میزان چشمگیری کاهش میدهد.

در مواردی که شیشه در کف طبقات و یا بر روی پلکان ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد، به منظور جلوگیری از بروز حادثه، وضعیت لغزندگی شیشه در هر دو حالت خشک و تر باید به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد. به طور کلی شیشه های معمولی در حالت تر بسیار لغزنده هستند.

با استفاده از روش های مختلف پرداخت سطح مانند استفاده از شیار و کنده کاری بر روی سطح شیشه، به کارگیری خمیرهای شیشه، پاشیدن شن و غیره میتوان لغزندگی شیشه را به میزان قابل توجهی کاهش داد. البته برخی از روش ها مانند پاشش شن یا استفاده از خمیرهای شیشه موجب کاهش شفافیت شیشه نیز می شوند. استفاده از این روش در پله های شیشه ای مانع دید افراد از قسمت های پایین میشود که این به عنوان یک مزیت مطرح است. هنگامی که تنها بخشی از کف طبقه از جنس شیشه ساخته شده است، بررسی میزان لغزندگی سطح شیشه اهمیت بسیار زیادی دارد. در چنین مواقعی به منظور جلوگیری از سر خوردن یا افتادن افراد در هنگام تغییر جنس کف، زبری سطوح مختلف کف نباید تفاوت قابل توجهی با یکدیگر داشته باشد.

در صورتی که بر روی سطوح شیشه ای کف طبقات از روکش های محافظ استفاده شده باشد، به منظور محافظت از سطح شیشه در برابر عوامل خارجی مختلف، سطح آن ها باید با استفاده از مواد تمیز کننده غیر اسیدی و غیر خورنده به گونه ای تمیز شود که آسیبی به روکش محافظ شیشه وارد نشود. همچنین این روکش ها بسته به نوع کاربری و میزان تردد افراد باید به صورت دوره ای تعویض شوند.

صدای پای افراد در هنگام قدم زدن در سالن ها و طبقات سر و صدای زیادی ایجاد می کند که موجب افزایش صدای زمینه و انتقال آن به سایر بخش های ساختمان میشود. هر چه جنس مواد کف طبقات سخت تر باشد، بازتاب صدای پای افراد در داخل سالن و اکوی ایجاد شده نیز به همان نسبت افزایش خواهد یافت.

• در مواردی که در کف طبقات از جنس شیشه است، در سایر اجزای مورد استفاده در کف باید حتی الامکان از مواد نرمی استفاده شود که قابلیت جذب امواج صوتی منتشر شده در محیط و جلوگیری از ایجاد پژواک را داشته باشند.
• در صورتی که بام ساختمان به صورت شیروانی اجرا شده و در سطح آن از شیشه استفاده شده باشد، بسته به میزان شیب بام، ضریب زبری سطح نیز باید به همان نسبت افزایش پیدا کند.

پله های شیشه ای

در شیوه های نوین طراحی معماری در داخل ساختمان معمولا از پله های شیشه ای مجهز به حفاظ های شیشه ای مستقل استفاده می شود. در هنگام طراحی پله های شیشه ای فرایند طراحی باید دقیقا همانند طراحی پله های سنتی دنبال شود به طوری که تمامی الزامات و ضوابط تعیین شده در آیین نامه ها در آن رعایت گردد.

در هنگام طراحی پلکان ساختمان به دلیل احتمال ایجاد احساس ناامنی در افراد، تا حد امکان باید از طراحی پله هایی که فاصله عمودی بین آنها باز است اجتناب شود. همچنین استفاده از این شیوه طراحی در ساختمان هایی که کودکان نیز در آن تردد دارند بسیار خطرناک است، ضمن آن که این نوع پله ها امنیت خاطر افراد را نیز به میزان قابل توجهی کاهش میدهند. برای افزایش زیبایی ظاهری پله های بسته، می توان از شیوه های مختلفی مانند پخ دار کردن لبه پله ها استفاده کرد.

در مواردی که برای افزایش ضریب زبری سطح شیشه از روش های پرداخت سطح استفاده می شود، علاوه بر کاهش شفافیت، شیشه احتمال سردرگم شدن افراد به واسطه انتشار نور ناشی از منابع پرنوری که در زیر طبقات قرار گرفته اند بسیار زیاد خواهد بود. بنابراین انتخاب و جانمایی دقیق منابع نورانی در قسمت فوقانی و زیرین این نوع پله ها از  اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. همچنین نحوه قرار گیری مبلمان و سایر اجزای داخلی ساختمان نیز تاثیر چشمگیری بر افزایش دید افراد دارد.

• کف تمامی پله های شیشه ای باید زبری کافی به منظور جلوگیری از سر خوردن افراد را داشته باشد. ضمن آن که پرداخت سطح این قسمت از پله نباید به گونه ای باشد که موجب خطای دید در افراد شود.
• طبق استاندارد( 2001 8300 BS )، لبه تمامی پله های شیشه ای باید به وضوح برای تمامی افراد قابل تشخیص باشد. ضمن آن که ضریب زبری این قسمت از پله نیز باید به اندازه ای باشد که مانع از سر خوردن افراد شود. بدین منظور می توان در لبه پله ها از اجزای چوبی یا قاب های فلزی استفاده کرد.

از آنجا که شیشه سطح سختی دارد و امواج صوتیس را به شدت منعکس میکند، در هنگام استفاده از اجزای شیشه ای در قسمت های مختلف ساختمان مانند پله ها، مسائلی از قبیل نحوه انتشار صوت نیز یکی از مراحل مهم طراحی به شمار میرود.

آسانسورهای شیشه ای

استفاده از آسانسورهای شیشه ای در ساختمان های اداری، مراکز خرید هتل ها و سایر مکان های عمومی روز به روز در حال افزایش است. این آسانسورها گاهی به همراه قاب های فلزی و گاهی هم بدون قاب طراحی می شوند.

• در آسانسورهای شیشه ای ساختمان ها، دیوارهای آسانسور و محفظه ای که شیشه را احاطه کرده است باید در سرتاسر ارتفاع آسانسور از کف تا سقف مجهز به نرده ها یا حفاظ های فیزیکی مناسبی باشد.

یکی از نکاتی که توسط موسسه سلامت و ایمنی گوش زد شده، خطراتی است که به واسطه گیر کردن دست کودکان و خردسالان در فاصله میان درها و پنجره های ساختمان، آن ها را تهدید می کند. استفاده از درهای شیشه ای با ساختار کاملا تراز شده و لب به لب، احتمال گیر کردن انگشت دست کودکان و آسیب دیدن آن ها را افزایش میدهد. همچنین در صورتی که صفحات شیشه ای درها و پنجره های ساختمان توسط یک قاب فلزی احاطه شده باشند، احتمال بریدگی و یا حتی قطع انگشت دست کودکان بسیار بالا خواهد بود.

طبق توصیه های موسسه سلامت و ایمنی، کاربرد شیشه در ساختمان و در آسانسورهای شیشه ای جدید، به ویژه در مواردی که کودکان نیز در محل رفت و آمد دارند، استفاده از درهای فلزی در آسانسور نسبت به سایر روش های طراحی ارجعیت دارد. معیارها و ملاحظات کلی که باید در آسانسورهای جدید و قدیمی رعایت شود را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:

• لبه های خارجی تمامی درها باید به طور کامل با یکدیگر تراز باشند.
• در صورت امکان فاصله آزاد بین درها و تیر افقی چهارچوب در باید کمتر از ۶mmباشد.
• در قسمت هایی از اجزای شیشه ای ساختمان که توسط کودکان به عنوان پنجره مورد استفاده قرار میگیرند، باید از شیشه های مات استفاده شود.
• نیروی محرک و سرعت حرکت درهای خودکار باید به حداقل مقدار ممکن کاهش داده شود.
• باز شدن درهای خودکار باید تا هنگام توقف کامل آسانسور و هم سطح شدن آن با کف طبقه به تعویق افتد.
• آسانسور باید مجهز به سیستم های صوتی هشدار دهنده ای باشد که در موقعیت های مقتضی، هشدارهای لازم در زمینه دور شدن افراد از درب آسانسور را پخش کند.
• استفاده از آسانسورها باید تحت نظارت توسط پرسنل و بازرسان مجرب انجام گیرد.
•  استفاده از آسانسورهای شیشه ای به ویژه در مکان های باز و یا مواردی که کابین آسانسور در خارج از ساختمان قرار میگیرد، میتواند موجب احساس ترس، آشفتگی، سردرگمی و یا گیج شدن افراد شود این مشکل به خصوص با افزایش ارتفاع ساختمان و سرعت حرکت آسانسور بیشتر میشود.
• با کاهش شفافیت شیشه های به کار رفته جداره آسانسور به خصوص در قسمت های پایین تر کابین و نصب نرده های محافظ در پیرامون کابین میتوان تا حدی شدت این مشکل را کاهش داد.

 

صفحات شیشه ای پیشخوان

در مکان هایی مانند بانک ها، دفاتر پست یا سایر ساختمان های اداری به منظور رعایت مسایل امنیتی و در عین حال حفظ ارتباط بین پرسنل و ارباب رجوع، معمولا در قسمت پیش خوان از صفحات شیشه ای استفاده می شود. این صفحات شیشه ای جدا کننده گاهی اوقات هم به منظور جلوگیری از انتقال صدا در بخش های اداری ساختمان مورد استفاده قرار میگیرند. برای مثال در مواقعی که پیشخوان از یک سمت با بخش های اداری و از سمت دیگر با محل حضور ارباب رجوع در ارتباط است، یا در بیمارستان ها برای حفظ مسائل بهداشتی و جدا کردن بیماران از پرسنل بیمارستان، از شیشه های جداکننده استفاده میشود.

از آنجا که به کارگیری صفحات شیشه ای در پیشخوان ارتباط بین پرسنل و ارباب رجوع را محدود می کند، فقط در مواقع لزوم باید از آنها استفاده کرد. برای مثال بسیاری از افراد از پشت این صفحات به سختی متوجه صحبت های طرف مقابل میشوند.

صفحات شیشه ای مورد استفاده در پیشخوان باید به گونه ای طراحی شود که موجب بازتاب نور و یا ایجاد مزاحمت برای پرسنل و یا ارباب رجوع نشود. طراحی این صفحات باید طوری باشد که افراد به وضوح قادر به دیدن یکدیگر باشند و در برقراری ارتباط با یکدیگردچار مشکل نشوند.

موقعیت، نحوه طراحی این صفحات، زمینه پشت آن ها، نوع شیشه مورد استفاده، شدت نور و جهت تابش منابع نورانی باید به گونه ای باشد که افراد در دو طرف پیشخوان به راحتی قادر به دیدن چهره یکدیگر باشند.

در این صفحات همواره باید از شیشه هایی استفاده شود که تا حد امکان موجب بازتاب نور نشوند. همچنین در بسیاری از مواقع استفاده از شیشه های امنیتی ضرورت دارد. تمامی لبه های آزاد صفحات شیشه ای باید توسط نوارهای رنگی علامت گذاری شوند، به طوری که امکان تشخیص لبه این شیشه ها به راحتی وجود داشته باشد.

در مواقعی که احتمال میرود به کارگیری صفحات شیشه ای مانع از انتقال صحیح صدای افراد در دو طرف پیشخوان شود، باید تمهیدات ویژه ای برای رفع این مشکل اندیشیده شود. در صورت استفاده از این صفحات لبه های آنها باید به خوبی علامت گذاری شود به طوری که مرز آنها برای تمامی افراد به راحتی قابل تشخیص باشد.

دریچه های دید شیشه ای

طبق آیین نامه های کاربرد شیشه در ساختمان موجود به استثنای ساختمان های مسکونی، درهای ورودی، درهای منتهی به سرسرا، درهای داخلی منتهی به راهروهای ساختمان و پنجره های کناری با عرض بیش از ۴۵۰mm باید مجهز به یک دریچه ی دید باشند که با استفاده از آنها امکان رویت سمت دیگر درب وجود داشته باشد رعایت این نکته گامی در راستای افزایش ضریب ایمنی افراد به شمار میرود. ضمن آن که در نظر گرفتن این دریچه ها برروی درها موجب میشود تا افراد به سادگی قادر به رویت سمت دیگر در باشند.

امکان استفاده از دریچه های دید برای سایر درهای موجود در ساختمان مانند درب اتاق ها نیز وجود دارد که در این کاربرد مزیت دیگر آن بررسی اتاق از نظر وضعیت حضور افراد است. این ویژگی به خصوص برای کسانی که از نظر شنوایی دچار مشکل هستند و برای وارد شدن به اتاق پس از در زدن منتظر پاسخ می مانند مفید است. در مواقعی که دریچه های دید بر روی درب نصب شده، ولی در مواردی خاص لازم است تا حریم خصوصی افراد در داخل اتاق رعایت شود، میتوان از انواع مختلف پرده استفاده کرد.البته توجه داشته باشید که این روش برای درهای ورودی ساختمان و یا درهای چرخانی که لازم است طرفین آنها دائما قابل رویت باشد نباید مورد استفاده قرار گیرد.

 

• در آیین نامه ADM و استاندارد کاربرد شیشه در ساختمان (8300:2001 BS)،حداقل میدان دید،برای دریچه های دید یکپارچه که بین ۵۰۰mm تا mm۱۵۰۰ از کف قرار دارند تعیین شده است. درمواقعی که درب ساختمان مجهز به یک نرده افقی نیز هست، حداقل باید دو دریچه مجزا بر روی درب اتاق در نظر گرفته شود که یکی از آنها باید در فاصله ۵۰۰mm تا ۸۰۰mm و دیگری در فاصله ۱۱۵۰mm تا ۱۵۰۰mm بالاتر از کف قرار داشته باشد. البته در صورت امکان میتوان از تعداد بیشتری دریچه نیز استفاده کرد.
• برمبنای ملاحظات بند ۴,۱,۵ از کتاب فنی ساختمان های غیر مسکونی(اسکاتلند) و بخش ششم از PartH کتاب فنی کشور ایرلند، دریچه های دید، باید در فاصله ۹۰۰mm تا ۱۵۰۰mm بالاتر از کف قرار گیرند. البته رعایت ملاحظات ابعادی ارایه شده در آیین نامه ADM و استاندارد کاربرد شیشه در ساختمان (8300:2001 BS) تضمین کننده آن خواهد بود که قابلیت دید افراد از وضعیت متداول بهترشود.

در کاربردهای خاص یا به دلایل خاص مانند حفظ امنیت ساختمان، می توان از نصب این دریچه ها بر روی درهای ورودی ساختمان اجتناب کرد. در استاندارد کاربرد شیشه در ساختمان (8300:2001 BS) تصریح شده است که دریچه های دید درهای داخلی ساختمان را میتوان از اندازه متداول نیز کوچکتر در نظر گرفت. حتی در مواردی که درب به مکان هایی مانند سالن سینما که لزوما باید تاریک باشند منتهی میشود، به طور کامل میتوان آن را حذف نمود.

در بهترین حالت نیز بخشی از شیشه های دریچه های دید نصب شده بر روی درب اتاق ها، در نقطه بحرانی قرار میگیرند، بنابراین در این کاربرد حتما باید از شیشه های ایمنی استفاده شود. مگر در مواردی که عرض صفحه از ۲۵۰mm کمتر و مساحت هر یک از این صفحات از ۰۵m بیشتر نباشد. در چنین مواردی میتوان از شیشه های آبکاری شده با ضخامت نامی حداقل ۶mm استفاده کرد. البته در مواردی که مقاومت شیشه در برابرآتش سوزی اهمیت قابل توجهی نداشته باشد، میتوان از شیشه های ۴mm نیز استفاده کرد.

برای نصب دریچه های دید بر روی درهای قدیمی یا افزایش اندازه آن ها، به منظور کسب اطمینان از مقاوم بودن شیشه در برابر آتش سوزی باید دقت بالایی صورت گیرد. نوع شیشه و روش نصب آن بر روی در باید با توجه به الزاماتی که در استانداردهای مربوطه ارایه شده است انتخاب شود. در چنین مواردی استفاده از تجربیات افرادی که پیش از این اقدام به چنین کارهایی کرده اند نیز میتواند مفید باشد.

نورگیرهای سقفی شیشه ای

به طور معمول نورگیرهای سقفی شیشه ای به عنوان وسیله ای کاربردی برای استفاده هرچه بیشتر از نور خورشید، بهره گیری از تهویه طبیعی، تامین محیطی روشن تر، ایمن تر و کاهش نیاز به استفاده از تاسیسات روشنایی مورد استفاده قرار می گیرند.

به طور کلی نورگیرهای سقفی هم در بام های شیبدار و هم بر روی بام های تـخت قابل اجرا هستند. در بامهای شیبدار، استفاده از نورگیرهای سقفی تخت از جنس مواد پلاستیکی متداول تر است. در بامهای تخت میتوان از نورگیرهای سقفی شیب دار، منحنی شکل یا افقی از جنس شیشه یا مواد پلاستیکی نیز استفاده کرد. البته در چنین مواردی فاصله نورگیر از سطح بام ساختمان باید حداقل ۱۵۰mm باشد. افرادی که در زیر نورگیرهای سقفی رفت و آمد میکنند در معرض خطر شکستن شیشه و جراحت های احتمالی ناشی از آن هستند.

بر مبنای معیارها و ملاحظات مطرح شده توسط انجمن و استاندارد کاربرد شیشه در ساختمان (001:2005[ACR[M)درباره مواد استاندارد و روشهای آزمایش شیشه از نظر قابلیت شکست، به منظور کاهش خطراتی مانند سقوط افراد از روی بام ساختمان، در پشت بام های جدید همواره باید از شیشه های نشکن استفاده شود. مباحث دیگری از قبیل روش طراحی تاسیسات روشنایی پشت بامی با رعایت ایمنی نیز در استانداردکاربرد شیشه در ساختمان(BS 2004-8213:1 ) تحت عنوان درها، نورگیرها و تاسیسات روشنایی پشت بامی مطرح شده است.

طراحی نورگیرها با رعایت ایمنی افراد در حین تمیز کردن نورگیرها نیز در این استاندارد مطرح شده است. استفاده از تاسیسات روشنایی پشت بامی که بالاتر از سطح بام ساختمان نصب می شوند اغلب از نظر ایمنی نسبت به تاسیساتی که در داخل سطح بام قرار میگیرند ارجحیت دارد. چراکه امکان تشخیص این دسته از تاسیسات برای افراد ساده تر است و احتمال ایستادن اتفاقی آنها بر روی تاسیسات بسیار کمتر است. البته در کاربرد شیشه در ساختمان، یکی از مشکلاتی که درهنگام استفاده از این تاسیسات وجود دارد امکان برخورد افراد و یا افتادن آنها بر روی سیستم هاست.

• در مواقعی که دسترسی به تاسیسات روشنایی پشت بامی برای عموم افراد امکان پذیراست، دور تا دور این تاسیسات باید با استفاده از حفاظ های مناسب پوشانده شوند.
• در بامهای تخت ساختمان که دسترسی به آنها برای عموم افراد امکان پذیر است، در صورت استفاده کاربردی از لنزهای شیشه ای و نورانی با ابعاد بیش از mm  ۱۰۰ ×  mm ۱۰۰، این لنزها درست همانند شیشه های کف طبقات در نظر گرفته میشوند و زبری سطح آنها باید به اندازه ای باشد که در حالت تر نیز مشکلی را برای افراد ایجاد نکند.

عوامل دیگری که باید در هنگام طراحی این نوع تاسیسات در نظر گرفته شود بازتاب و خیره کنندگی نور است.

کاربرد شیشه در ویترین ها

ویترین ها معمولا در مکان هایی مانند موزه ها و گالری ها به منظور محافظت از اشیای ارزشمندی که در معرض دید عموم قرار میگیرند استفاده می شود. شیشه ای که در ویترین ها نصب میشوند باید قابلیت های مضاعفی مانند حفاظت از اشیا در برابر اشعه فرابنفش، مقاومت کافی در برابر آسیب های احتمالی، تامین محیطی پایدار در داخل محفظه و مسایل امنیتی را نیز داشته باشند.  طراحی نامناسب ویترین ها میتواند موجب محدود شدن دید برخی از بازدید کنندگان مانند افراد قد کوتاه و یا کودکان شود.

برای آن که تمامی افراد قادر باشند از فضای ویترین استفاده کرده و آن را به خوبی ببینند، توصیه میشود که ارتفاع پایه تمامی ویترین ها حداکثر ۷۶۰mm از کف فاصله داشته باشد. همچنین برای آن که افراد با استفاده از صندلی چرخدار نیز قادر به دیدن داخل ویترین، باشند، باید فضایی در زیر محفظه ویترین به ارتفاع حداقل ۷۰۰mm، عمق ۵۰۰mm و عرض ۸۰۰mm در نظر گرفته شود.

به طور کلی فاصله نمای روبرو تا پشت ویترین ها نباید از ۵۰۰mm بیشتر باشد، مگردر مواردی که امکان دیدن آن از هر دو سمت وجود داشته باشد.

• در مواردی که شیشه ویترین ها تا کف زمین ادامه داشته باشد، به منظور محافظت از آنها در برابر برخورد احتمالی پای افراد یا اشیای مختلف، این شیشه ها باید تا ارتفاع ۴۰۰mm از کف به صفحات و یا نردههای محافظ تجهیز شوند.
•  در صورتی که در ویترینهای سرتاسری، مرز ویترین و فضای خارج به وضوح برای افراد قابل تشخیص نباشند، امکان بروز حادثه بسیار زیاد است که البته این مشکل بیشتر در مورد ویترین هایی به وجود میاید که در آنها از شیشه های بدون قاب استفاده شده است.
• شیشه ای که برای ساخت ویترین ها مورد استفاده قرار میگیرد حتی الامکان باید از نوع شیشه ایمنی باشد. در کاربرد شیشه در ساختمان به منظور افزایش ضریب ایمنی و کسب اطمینان از این که الزامات مورد نظر تامین خواهد شد حتی لازم است از شیشه های امنیتی استفاده شود.

دورتادور شیشه ویترین ها باید توسط قاب احاطه شده و یا حاشیه آن به گونه ای علامت گذاری شود که به وضوح برای تمامی افراد قابل تشخیص باشد. در کابردهایی که حفظ امنیت اهمیت بسیار زیادی دارد، توصیه می شود که قاب پیرامون شیشه ها به اندازه ۲۵-۳۰mm لبه ویترین را بپوشاند. یکی دیگر از روشهای ایجاد تمایز بین لبه های ویترین و سایر قسمت ها، استفاده از پایه های سنگی، به کارگیری اشیای قابل تشخیص پیرامون ویترین و یا علامت گذاری شیشه آن است. البته در چنین مواردی باید توجه شود که روش های یاد شده موجب مسدود شدن دید افراد و یا ایجاد سردرگمی در آنها نشود. در صورت استفاده از شیشه های بدون قاب، تمامی لبه ها و گوشه های ویترین باید با استفاده از نوارهای رنگی علامت گذاری شود.

ویترین ها از جمله اجزایی به شمار میروند که احتمال بازتاب آزاردهنده نور و یا منتشر شدن نور خیره کننده در محیط داخل ساختمان را افزایش میدهند. در استاندارد کاربرد شیشه در ساختمان (8300:2001 BS) استفاده از شیشه های غیرفلکس به عنوان یکی از روش های برطرف کردن این مشکل مطرح شده است. به طور کلی ملاحظاتی که باید برای به حداقل رساندن مشکلات یاد شده در نظر گرفته شود عبارتند از:

• قرار دادن ویترین ها در مقابل پنجره ها
•  قرار ندادن ویترین ها در مکان هایی که زمینه تیره ای دارند. عدم رعایت این مساله موجب می شود تا شیشه های ویترین مانند یک آینه عمل کنند.
• قرار دادن شیشه های ویترین به صورت زاویه دار
• استفاده از تاسیسات روشنایی در داخل ویترین البته در صورت استفاده از این روش باید تمهیدات لازم برای تخلیه گرمای تولید شده توسط این تاسیسات در داخل محفظه ویترین و جلوگیری از آسیب دیدن اشیای داخل آن اندیشیده شود.

بکارگیری شیشه در گلخانه های ساختمان

ملاحظاتی که باید برای طراحی کاربردی شیشه ها در درها، پنجره ها، دیوارها و بام گلخانه های ساختمان های غیر مسکونی در نظر گرفته شود دقیقا همانند آن چیزی است که پیش از این در قسمت های مختلف کاربرد شیشه در ساختمان مطرح شد.

 انتخاب شیشه برای سرویسهای بهداشتی

بر مبنای استاندارد کاربرد شیشه در ساختمان (4:2005-6262 BS) تمامی اجزای شیشه ای مورد استفاده در حمام و سرویس های بهداشتی ساختمان یکی از منابع ایجاد خطر به شمار میروند. بنابراین تمامی شیشه های این بخش از ساختمان باید از نوع ایمنی باشد.

خلاصه مقاله و چکیده

حال امیدواریم نکات گفته شده در این مقاله در خصوص کاربرد شیشه در ساختمان بتواند شما را در تصمیم گیری درست کمک کند و شما بتوانید بهترین استفاده از شیشه ها را در نمای داخلی و خارجی ساختمان خود ببرید.