همزمان با بهبود کیفیت مواد اولیه و پیشرفت روز افزون فناوری و روشهای ساخت، استفاده از شیشه در بخش های مختلف ساختمان نیز روز به روز در حال افزایش است و درک کامل و آگاهی زیاد نسبت به این موضوع باعث پیشرفت و تکامل میشود، لذا در مقاله راهنمای انتخاب شیشه ساختمان ما جزئیات این موضوع را برای شما بازگو میکنیم.

این کاربردها از روشهای سنتی به منظور بهره گیری از نور طبیعی در داخل ساختمان تا کاربردهای نوینی که بر مبنای روش های معماری و به منظور استفاده هرچه بیشتر از نور طبیعی، ایجاد نمای یکپارچه در سرتاسر ساختمان و سایر کاربردهای مشابه، متفاوت بوده است.

شیشه یکی از موادی است که کاربردهای بسیار گسترده ای به ویژه در ساختمان دارد در ساختمان های امروزی بخش چشمگیری از زیبایی ظاهری ساختمان با استفاده از شیشه تامین میشود. البته نباید از این مساله غافل شد که به دلیل ماهیت شکننده، این ماده و به منظور جلوگیری از تاثیر نامطلوب آن برایمنی، قابلیت دسترسی و یا بهره برداری از بخشهای مختلف ساختمان، طراحی و انتخاب دقیق اجزای شیشه ای در ساختمان ها باید با دقت بسیار بالایی انجام گیرد.

به طور کلی انواع مختلفی از شیشه ها با ویژگی ها و خواص مختلف به بازار عرضه میشوند که هر یک قابلیت برآورده کردن نیازهای خاصی را دارند. برای نمونه میتوان به شیشه های آبکاری شده، شیشه های ایمنی تقویت شده با الیاف، شیشه لایه لایه، شیشه های امنیتی و سایر شیشه های مخصوصی که برای کاربردهای ویژه طراحی و ساخته میشوند اشاره کرد. گاهی اوقات نیز شیشه های مورد استفاده در ساختمان باید از ویژگی های خاصی مانند مقاومت در برابر آتش، نماشویی شیشه، کاهش بهره گرمایی خورشید، عایق کاری حرارتی، عایق کاری صوتی، محدود کردن دید و جلوگیری از بازتاب نور خورشید برخوردار باشند. البته به منظور کسب اطمینان برآورده شدن ملاحظات قید شده در استانداردها و تامین نیازهای مربوطه، انتخاب شیشه هایی که قرار است در داخل و یا فضاهای پیرامونی ساختمان مورد استفاده قرار میگیرند باید با دقت بسیار بالایی انجام شود.

هم در زمینه چگونگی استفاده از شیشه در ساختمان ها معیارهای طراحی متعددی وجود دارد که در هر یک از آنها جنبه های مختلف کاربردی ،ایمنی، زیبایی، اقتصادی، تجاری و یا زیست محیطی با رویکردی متفاوت به عنوان عامل برجسته و اصلی در نظر گرفته میشود.

توجه داشته باشید که در هنگام طراحی یک ساختمان تمامی جنبه های یاد شده دارای اهمیت است و باید در ارزیابی نهایی طرح در نظر گرفته شود. در این مقاله موضوع بحث بیشتر بر روی آن دسته از مسایل فنی و ملاحظات طراحی متمرکز شده است که تاثیر ویژه و قابل توجهی بر طراحی فراگیر ساختمان بر جای میگذارند.

هرچند که باز هم یادآوری میکنیم که در این مبحث، کلیه معیارهای طراحی مهم هستند و باید در ارزیابی نهایی لحاظ شوند. لازم به ذکر است که در آیین نامه های ساختمانی و استانداردهای اروپایی و انگلیسی بخش عمده ای از معیارهای طراحی تحت پوشش قرار گرفته است. البته معیارهای مطرح شده در استانداردها، حداقل الزاماتی هستند که به منظور تامین نیازهای تعیین شده باید رعایت شوند. بنابراین طراحی اجزای شیشه ای ساختمان صرفا با تکیه بر الزامات و معیارهای مطرح شده در این استانداردها، همیشه به نتیجه مطلوب و قابل قبولی منتهی نخواهد شد. چه بسا طرحی که تنها بر مبنای این معیارها اجرا شده باشد برای برخی از افرادی که در ساختمان تردد دارند قابل استفاده نباشد.

ارزیابی ریسک شیشه ساختمان

در مواقعی که شیشه در بخش های وسیعی از ساختمان مورد استفاده قرار گرفته، شرایط بحرانی یا الزامات ویژه ای بر ساختمان ،حکم فرماست، ارزیابی ریسک یکی از مراحلی

است که نباید در هنگام طراحی ساختمان نادیده گرفته شود. به طور معمول در ارزیابی ریسک تعمیر، باید موارد زیر را در بر داشته باشد:

• خطراتی که در حین ساخت، کاربردهای روزمره، تمیز کردن، نگهداری و یا تعمیر بخش های مختلف ساختمان ایمنی افراد را تهدید میکند.
• خطراتی که در حین عملیات ساخت متوجه افراد خواهد بود.
• ریسک های اقتصادی که در هر مرحله ای از عملیات ساخت و یا بهره برداری ازساختمان وجود دارد.

حفظ ایمنی افراد در حین استفاده متداول از ساختمان یا محیط پیرامون آن یکی از مهمترین عواملی است که باید در هنگام طراحی مدنظر قرار گیرد. به همین منظور، در این ارزیابی مسایل مختلفی مانند خطرات ناشی از برخورد افراد و یا اشیا با اجزای شیشه ای ساختمان و نتایج حاصل از آن باید لحاظ شود.

برای مثال، درصورتی که درها و یا دیوارهای شیشه ای داخل ساختمان به وضوح برای افراد قابل تشخیص نباشند، احتمال برخورد، شکسته شدن شیشه، جراحت و یا سقوط افراد به طبقات پایین تر بسیار زیاد است. بنابراین به منظور ارزیابی کاملی از کلیه ریسک های موجود، آگاهی از مسایلی مانند کاربری ساختمان و محیط پیرامون آن، افرادی که در داخل ساختمان تردد میکنند و نوع فعالیت آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. در ساختمان های قدیمی نیز مشخص کردن نوع شیشه های ساختمان یکی از مهمترین مسایلی است که در ارزیابی عملکرد آن ها تحت ضربه و یا برخورد احتمالی تاثیر گذار خواهد بود.

ایمنی شیشه ساختمان در برابر برخورد افراد

برخورد احتمالی افراد با شیشه یکی از مسایلی است که باید با دقت بسیاری مورد بررسی قرار گیرد. چراکه در این مورد علاوه بر احتمال ضربه دیدن قسمتهای مختلف بدن افراد، شکستگی و آسیب های ناشی از ضربه، احتمال شکسته شدن شیشه و جراحت های ناشی از آن بر روی بدن افراد نیز بسیار زیاد است. بنابراین در مواقعی که احتمال برخورد افراد با اجزای شیشه ای ساختمان وجود دارد معمولا باید از نرده های محافظ استفاده شود. یا این که قطعات و اجزای شیشه ای مورد استفاده در ساختمان به گونه ای علامت گذاری شوند که به سادگی قابل تشخیص بوده و احتمال برخورد افراد با آن به میزان چشمگیری کاهش پیدا کند.

در آیین نامه   ADN و راهنمای انتخاب شیشه ساختمان (انگلستان و ولز)، بخش چهارم از کتاب فنی ساختمان های غیرمسکونی (اسکاتلند) و بخش پنجم از کتابچه فنی ساختمان (ایرلند شمالی)، معیارهای مقاومت شیشه در برابر ضربه مطرح شده است. همچنین مباحثی از این آیین نامه ها و راهنمای انتخاب شیشه ساختمان به بررسی نحوه شکسته شدن شیشه ضمن حفظ ایمنی افراد اختصاص داده شده است. به طور کلی در برخی قسمتهای داخلی و خارجی ساختمان، احتمال برخورد ناگهانی افراد با اجزای شیشه ای بسیار زیاد است. به چنین بخش هایی از ساختمان اصطلاحا «نقاط بحرانی» گفته میشود که به عنوان مثال میتوان به درها و دیوارهای شیشه ای، شیشه هایی که در ارتفاع پایین بر روی پنجره ها یا پارتیشن ها نصب شده اند اشاره کرد.

 

در استاندارد 6262:2005 BS، بخشهایی از ساختمان مانند استخرهای شنا، حمام ها و یا ساختمان های با کاربری خاص مانند(سالن های ورزشی سرپوشیده) نیز در گروه نقاط بحرانی ساختمان دسته بندی شده اند. تحقیقات نشان داده است که برخی از ساختمان ها و یا بخش های خاصی از آنها به واسطه افرادی که از ساختمان استفاده میکنند مانند (کودکان یا سالمندان) در گروه مکان های با ریسک بالا جای میگیرند که به عنوان نمونه میتوان به مدارس و بیمارستان ها اشاره کرد.

در استاندارد 6206:1981 BS مسایلی از قبیل معیارهای مقاومت شیشه ها در برابر ضربه برای شیشه های تخت و شیشه های پلاستیکی مطرح شده است. طبق تعریفی که در این استاندارد از شیشه ایمنی شده است به شیشه ای که در صورت برخورد نه چندان محکم افراد با آن نشکند و یا در صورت شکستن خطری را برای سلامت و ایمنی افراد ایجاد نکند شیشه ایمنی گفته میشود منظور از شکستن ایمن شیشه آن است که ذرات شیشه خرد شده، تیز و برنده نبوده و منجر به ایجاد جراحت در بدن افراد نشوند. روشهای آزمایش و چگونگی طبقه بندی این دسته از شیشه ها در استاندارد 12000:2002 BS EN ارائه  شده است. سه نوع اصلی شیشه که قابلیت تامین الزامات شیشه های ایمنی را دارند عبارتند از:

1. شیشه های تقویت شده
2. شیشه های لایه لایه
3. شیشه های مسلح

تمامی شیشه های ایمنی باید بر مبنای استاندارد 6262:2005 BS علامت گذاری شده باشند و بر روی برچسب آنها اطلاعات زیر قید شده باشد:

• نام نشان تجاری یا علامتی که با استفاده از آن بتوان محصول تولید شده را شناسایی کرد.
• شماره استاندارد آن کشور که محصول بر مبنای آن تولید و عرضه شده است.
• طبقه بندی شیشه بر مبنای استاندارد 12600:2002 BS EN

در راهنمای انتخاب شیشه ساختمان توجه داشته باشید که علایم مذکور باید در تمامی ورقهای برش خورده شیشه و یا هر یک از صفحات مجزای آن به صورت دایمی حک شده باشد. همچنین محل قرارگیری آن باید به گونه ای باشد که پس از نصب شیشه در محل مورد نظر به وضوح قابل رویت باشد. به طور معمول طبق توصیه های انجمن ،GGF علایم یاد شده باید به گونه ای بر روی صفحات شیشه حک شده باشد که اگر از داخل ساختمان به شیشه نگاه کنیم، این علامت در گوشه پایین سمت راست مشاهده شود. لازم به یادآوری است که طبق تبصره چهاردهم از آیین نامه ۱۹۹۲ درباره محیط کاری (سلامت، ایمنی و آسایش)، حک کردن علامت یاد شده بر روی تمامی شیشه ها الزامی است.

در نقاط بحرانی ساختمان اگر در کنار اجزای شیشه ای، از نرده های محافظ دایمی نیز استفاده شده باشد، به کارگیری شیشه های ایمنی الزامی نیست، به شرط آن که شبکه محافظی که برای شیشه در نظر گرفته شده است از ویژگی های زیر برخوردار باشد:

•  از شیشه مجزا باشد.
• فاصله بین شبکه های آن به گونه ای باشد که از اصابت یک گوی کروی شکل به قطر ۷۵mm به شیشه جلوگیری به عمل آورد. در صورتی که طول آن از ۹۰۰mm کمتر باشد قابلیت تحمل نیروی ۱۳۵۰N و در صورتی که طول آن بیش از ۸۰۰mm باشد قابلیت تحمل نیروی ۱۱۰۰N را بدون شکستگی، تغییر شکل و یا جابه جایی دایمی داشته باشد. همچنین مقدار انحنای آن تحت نیروهای مذکور نیز نباید به گونه ای باشد که موجب برخورد شبکه محافظ با شیشه شود.

• در صورتی که هدف از به کارگیری این نرده ها صرفا حفاظت از شیشه در برابر عوامل خارجی است، بالا رفتن از آنها نباید به سادگی امکان پذیر باشد. بدین منظور باید ازبه کارگیری شبکه های افقی در این نرده ها اجتناب شود.

قابلیت رویت و وضوح شیشه

در صورتی که در داخل ساختمان از اجزای شیشه ای بزرگ و یکپارچه استفاده شده باشد، احتمال عدم تشخیص آن توسط افرادی که در داخل ساختمان تردد می کنند زیاد خواهد بود.

بنابراین احتمال برخورد ناگهانی آنها با شیشه و بروز حادثه افزایش خواهد یافت. لذا نظافت شیشه های نما کمک شایانی به این موضوع میکند.این مساله به ویژه در مواقعی که صفحات بزرگ شیشه ای در یک سطح و بین قسمتهای مختلف طبقه مورد استفاده قرار میگیرند بیشتر خودنمایی می کند. چراکه در چنین مواقعی احتمال عدم تشخیص پارتیشن های شیشه ای بین طبقات و برخورد ناگهانی با آنها بسیار زیاد است. به همین ترتیب شیشه های بدون قابی که در پلکان ساختمان مورد استفاده قرار میگیرند نیز میتوانند یکی از منابع بروز حادثه باشند.

بنابراین در صورت استفاده از شیشه ها ، محل قرارگیری شیشه همواره باید به گونه ای که کاملا قابل تشخیص باشد علامت گذاری شود. در آیین نامه ADN به منظور حل این مشکل به کارگیری اشیای فیزیکی مانند ،قاب ریل های میانی یا نرده های محافظ توصیه شده است.

و در آخر این مقاله

امیدواریم که با خواندن راهنمای انتخاب شیشه ساختمان و درک این نکات بسیار مهم از شیشه ها بتوانید انتخاب خوبی برای خود داشته باشید.